شب سوم محرم متعلق به کیست؟

رویداد۲۴ الهام عندلیب‌مقدم: شیعیان برخی مناطق، هر روز از دهه محرم را به نام یکی از حماسه‌سازان و یا رویدادهای واقعه کربلا عزاداری می‌کنند و روضه‌ای تحت آن عنوان می‌خوانند. به گفته نویسندگان فرهنگ سوگ شیعی، این نام‌گذاری مستند دینی نداشته و ریشه تاریخی آن خیلی مشخص نیست و در مناطق مختلف ترتیب متفاوتی دارد. این نام‌گذاری به مرور زمان و توسط مداحان و ذاکران اهل بیت صورت گرفته است.

شب سوم محرم به نام حضرت رقیه

حضرت رقیه دختر سه ساله امام حسین (ع) است که در سفر کربلا همراه ایشان بود و پس از شهادت امام حسین، همراه اسرای دیگر به شام برده شد و در روز سوم صفر سال 61 هجری قمری در خرابه شام که محل اقامت موقت اهل بیت بود، از دنیا رفت. شاید دلیل نام‌گذاری روز سوم محرم به نام این طفل کوچک این بوده است که در مراسم عزاداری ایام محرم، یادی از مظلومیت او شود.

بیشتر بخوانید:

مبارزات امام حسین

شب‌های محرم به چه نام‌هایی است؟

بی بی شهربانو کیست؟

زندگینامه حضرت رقیه 

رقیه فرزند امام حسین(ع)، امام سوم شیعیان است. مادرش طبق قوی‌ترین قول‌ها‌، ام اسحاق بود که پیشتر همسر امام حسن مجتبی (ع) بوده و پس از شهادت ایشان، به وصیت امام حسن به عقد امام حسین درآمده است. 

تاریخ تولد حضرت رقیه دقیقا مشخص نیست و احتمالا بین سال‌های ۵۷ تا ۵۸ هجری قمری در مدینه متولد شده‌ است.

منابع کهن و معتبری که نام فرزندان امام حسین را آورده‌اند، دختری به نام رقیه برای امام ذکر نکرده‌اند و تنها به دو دختر به نام‌های سکینه و فاطمه اشاره کرده‌اند. بنابراین چنین نتیجه می‌شود که نام اصلی ایشان فاطمه بوده و رقیه لقب آن حضرت بوده است.

حضرت رقیه مدتی پس از تولد، مادرش را از دست داد و از نعمت مادر محروم شد. به همبن خاطر امام حسین همواره به خواهر خود حضرت زینب (س) سفارش می‌کرد برای رقیه به عنوان مادر باشد.

طبق برخی منابع تاریخی و روایات، حضرت رقیه در واقعه کربلا حضور داشته است. این طفل کوچک در ظهر عاشورا طبق عادت همیشگی منتظر پدرش بود، ولی بعد از مدتی، شمر به خیمه اهل بیت آمد و در جواب رقیه که سراغ پدرش را می‌گرفت، سیلی محکمی بر صورت او زد. پس از آن حضرت رقیه به همراه عمه‌اش حضرت زینب و دیگر اسرای کربلا به شام برده شد. در شام آنان را در خرابه‌ای نزدیک کاخ یزید جای دادند. 

به گزارش رویداد۲۴ در مورد چگونگی رحلت حضرت رقیه روایات مختلفی است، اما بر اساس قوی‌ترین اقوال، شبی مصادف با سوم صفر سال 61 هجری قمری، رقیه از خواب بیدار شده بود و در پی امام حسین( ع) بیتابی می‌کرد. از این رو یزید، دستور داد که سر امام حسین را به دخترش نشان دهند. وقتی حضرت رقیه سر بریده پدرش را دید از شدت ناراحتی در همانجا درگذشت.

مرقد حضرت رقیه، نزدیک قبر حضرت زینب در دمشق سوریه است. از اثرات وجودی حضرت رقیه این است که مرقد ایشان تبدیل به مرکزی برای تبلیغ شیعیان شد.

حضرت رقیه با وجود سن کمی که داشت سختی‌ها و تلخی‌های زیادی را تحمل کرد. این دختر با چشمان خود صحنه‌های عطش و غارت خیمه‌ها را دید. از نحوه گفتگو و صحبت‌هایی که از ایشان روایت شده است، چنین نتیجه می‌شود که با وجود سن کم، از فهم و شعور و حکمت بالایی برخوردار بوده است؛ در حقیقت این فرزند خردسال اما سترگ امام حسین، الگوی کامل تربیت فرزند در فرهنگ اسلامی است.

مادر حضرت رقیه کیست؟

رقیه دختر سه ساله امام حسین (ع) است که از قضا وی در کربلا حاضر بوده و اتفاقات تلخ را شاهد بوده است. در برخی منابع نام اصلی وی «فاطمه» یا «فاطمه صغری» بیان شده است و در واقع نام رقیه که از او باقی مانده یکی از القاب وی به شمار می‌رود. نام مادر حضرت رقیه ام اسحاق نام داشته است که به گفته منبع اربلی در کشف الغمه و مفید در الارشاد، همسر امام حسن مجتبی (ع) بوده که در پی شهادت وی به عقد امام حسین (ع) درآمده است. این اتفاق طبق وصیت نامه امام حسن (ع) صورت گرفته است. با اینحال در برخی دیگر از روایات این موضوع تکذیب شده است و گروهی دیگر، چون حائری در معالی السبطین، شهربانو مادر امام سجاد (ع) را مادر رقیه (س) می‌دانند.